Data for good: van nieuwe olie naar nieuwe impact

Je kunt bijna geen krant meer openslaan (of open swipen) zonder een artikel tegen te komen over de impact van data op de wereld. Deze verhalen zijn lang niet altijd positief: kranten en nieuwssites staan bol van verhalen over datalekken, hackers en privacyschendingen. We horen dagelijks over de gevaren en gevolgen van het ‘data-kapitalisme’. Machtige techreuzen voeren een monopolie op data-kapitaal, waarvoor burgers passief informatie leveren terwijl de grote corporaties er bakken met geld mee verdienen. Voor veel mensen hebben woorden als ‘data’, ‘artificiële intelligentie’ en ‘cookies’ hierdoor een vieze bijsmaak gekregen.

Waardevol afval en baarista’s

Dat is jammer. Want ondanks deze doembeelden ligt er veel potentie in het gebruik van data. Het verzamelen, analyseren en inzetten van data kan leiden tot nieuwe en creatieve oplossingen voor belangrijke maatschappelijke vraagstukken: data for good. Kijk naar sociale onderneming Excess Materials Exchange. Die zoekt met haar digitale matchingsplatform naar de meest hoogwaardige hergebruikopties voor overtollige materialen en (afval-)producten van bedrijven. Dat gebeurt aan de hand van data die over deze materialen beschikbaar zijn. Op deze manier levert ‘afval’ geld op en wordt de milieu-impact van producten beperkt. Of kijk naar Ctalents, hét sociale uitzendbureau voor mensen met een zintuiglijke uitdaging. Door middel van data-analyse kwam het bureau erachter dat mensen die in gebarentaal communiceren en lager opgeleid zijn, of uit een vakgebied waarin veel banen ‘weggedigitaliseerd’ worden, veel meer moeite hadden met het vinden van een baan. Daarom heeft Ctalents de Sign Language Coffee Bar opgezet: een koffiebar gerund door dove en slechthorende gebaarista’s, en waar je als klant leert in gebarentaal te bestellen.

‘Het gesprek aanwakkeren over ethisch verantwoord datagebruik – dát willen we doen’

De taal van data

Binnen het netwerk van Social Enterprise NL zien wij steeds meer sociale ondernemingen die datagedreven ondernemen óf die deze ambitie hebben. Een aantal werkt al op basis van data of heeft zelfs het businessmodel hierop gestoeld. Daarnaast zien we een groep sociaal ondernemers die al eerste stappen heeft gezet en klaar is voor de volgende. Zij zoeken bijvoorbeeld naar manieren om datagedrevenheid te borgen bij alle medewerkers, in plaats van alleen bij het management. Voor velen zijn er echter drempels om meer met data te gaan werken, want waar begin je als je het idee hebt dat je de ‘taal’ nog niet spreekt?

Ondernemersvraagstukken

Met dank aan de RVO hebben wij samen met Diversion deze toolbox ontwikkeld, om sociale ondernemingen (en andere impactgedreven organisaties) te helpen data in te zetten om meer impact te maken – op een ethisch verantwoorde manier. We willen het gesprek hierover aanwakkeren, binnen de sector maar ook binnen bedrijven. Concrete handvatten bieden om die eerste (of tweede of derde) stap te zetten. De toolbox gaat in op typische ondernemersvraagstukken: hoe kan je klein beginnen? Hoe zit het met de privacywetgeving? Waar let je op als je een dataconsultant wil inhuren? Welke software kan je gebruiken om data te visualiseren? Hoe krijg je je personeel mee? En we gaan in op vraagstukken voor sociaal ondernemers in het bijzonder: hoe meet ik mijn impact? Kan ik data gebruiken om mijn impact te vergroten? Daarnaast komen een heleboel inspirerende voorbeelden voorbij van sociaal ondernemers in verschillende fases van hun datavolwassenheid.

Kom op!

Er zit heel veel potentie in de sector van sociaal ondernemers om aan de hand van data nog meer positieve impact te maken. Bovendien kunnen zij bij uitstek laten zien dat het mogelijk is om dit op een ethisch verantwoorde manier te doen: een visie op een rechtvaardige wereld delen zij immers al. Hoe mooi zou het zijn wanneer sociaal ondernemers – een sector van bevlogen en hypermoderne ondernemers – die data verantwoord inzetten voor het maatschappelijk goed, als tegenhanger van die bekende techreuzen? Op naar een beweging van sociaal datagedreven ondernemen!

Simone van Dijk
Leonie Bank
Stefan Panhuijsen

Social Enterprise NL